YÜKSEK LİSANS VE DOKTORA TEZ YAZIM YÖNERGESİ

1. GİRİŞ

Bu Yönerge, "Başkent Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği"nin 29. Maddesi gereğince, lisansüstü programlarına kayıtlı öğrenciler için, yüksek lisans ve doktora tezlerinin yazımında yönlendirici olmak ve hazırlanan tezlerde biçimsel benzerlik sağlamak amacı ile hazırlanmıştır. Bir akademik ünvan için ilgili jüri tarafından kabul edilen her tez, bilime ve/veya bilimsel yöntemlere katkı yapan özgün bir yapıttır. Bu yapıtın halka açık olabilmesi için, kütüphanelerin genel arşivleme standartlarına ve Fen Bilimleri Enstitüsünün aşağıda belirtilen kurallarına uygun olarak hazırlanması esastır. Her öğrenci, yazdığı tezin burada belirtilen standart ve kurallara uygunluğunu sağlamakla yükümlüdür. Aday, tezindeki bulgular için patent hakkına sahip olmak istiyorsa, ilgili kuruluşlardan bu hakkı alana kadar tezinin halka sunulmamasını isteyebilir. Ancak bu süre altı ayı geçemez.

Tamamlanan tez, bu yönergede belirtilen biçimde hazırlanıp yeterince çoğaltıldıktan sonra, Enstitü Müdürlüğüne dosya içinde teslim edilir. Sunuş ve savunması başarılı görülen tezler, jüri üyelerinin görüş ve önerileri de gözönüne alınarak son şekle getirilir.

2. GENEL YAZIM PLANI

2.1. Kağıdın Özelliği

Tez yazımında kullanılacak kağıtlar A4 standardında (21 cm x 29.5 cm boyutlarında) ve 75 g birinci hamur beyaz kağıt olmalıdır.

2.2. Yazı Özelliği

Yazım bilgisayar veya daktilo ile yapılmalı; Arial, Times, Roman ya da bunların benzeri sade bir font kullanılmalı ve kağıdın yalnız bir yüzüne yazılmalıdır. Tezin genelinde harf büyüklüğü on iki (12) punto olmalıdır. Ancak Tex, Latex, Scientific Word v.b. bir bilgisayar programıyla yazılan tezlerde programın zorunlu kıldığı biçimlere uyulur. Çizelgelerde ve dipnotlarda dokuz (9) veya sekiz (8) punto harfler kullanılabilir.

2.3. Kenar Boşlukları ve Sayfa Düzeni

Yazımda, her sayfanın sol kenarında en az 4 cm, alt ve üst kenarlarda 3 cm, sağ kenarında ise 2 cm boşluk bırakılmalıdır.

2.4. Yazım Planı

Tezler 5. Bölümde açıklanan yazım planına uygun olarak yazılır. Bölüm ve alt bölüm başlıkları ile satır başları sol boşluk çerçevesi kenarından; paragraf başları ise bu çerçeveden 4 karakter içerden başlanmalıdır. Bilgisayarla yapılan dizgilerde, metinlerin sağ yanlarının da hizalı olması tercih edilir. Çok gerekli değilse kelimeler satır sonunda bölünmemelidir.

2.5. Satır Aralıkları

Ana yazımda 1 (bir) veya 1.5 (bir buçuk) tam satır aralığı kullanılabilir. Öz, Abstract, İçindekiler, Şekiller Dizini ve Kaynaklar gibi ana başlıklar, bölüm başlıkları ve alt bölüm başlıkları ile bunları izleyen ilk paragraf arasında, kullanılan aralığa göre bir aralık; bir alt bölümün son satırı ile bir sonraki alt bölüm başlığı arasında da kullanılan aralığa göre yine bir aralık boşluk bırakılmalıdır. Metin içerisinde yer alan paragraflar arasında da bir aralık bırakılmalıdır. Bölümler daima yeni bir sayfanın başından başlamalıdır.

2.6. Sayfa Numaralanması

Sayfa numaraları sayfa altında orta kısma yazılır. Birinci ve ikinci kapak dışında tüm sayfalar numaralanmalıdır. Bunu yaparken , Öz, Abstract, Önsöz (ve/ veya Teşekkür), İçindekiler, varsa Şekiller Dizini, Çizelgeler Dizini, Simgeler ve Kısaltmalar Dizini gibi tez ön sayfaları "i, ii, iii, iv, v, vi, vii,…" şeklinde küçük harf Romen rakamları ile; giriş bölümü ile başlayan tez metni, ekler ve kaynaklar ise "1, 2, 3 ,…" şeklinde numaralanır. Sayfa numaralarının önünde ve arkasında ayraç, çizgi vb. bir karakter kullanılır.

2.7. Bölümler ve Alt Bölümler

Tezin bölümlerini ve alt bölümlerinin belirlenmesinde gereksiz ayrıntıya inilmemeli; bölüm ve alt bölümlerinin birbirlerine göre öncelik sırasına dikkat edilmelidir.

2.8. Kaynak Gösterme (Atıfta Bulunma)

Metin içinde atıfta bulunma bilim dallarına göre farklılık gösterebilmektedir. Yaygın kullanılan, yazarın soyadı ve yayın yılının parantez içinde [ (Karaçay ; 1996) gibi ] gösterimidir. Aday, danışmanının görüşünü de alarak, tüm metinde, tezin ait olduğu anabilim dalında yaygın olan gösterimi yapmalıdır. Tez metni içinde atıfta bulunulan her kaynak, tezin KAYNAKLAR bölümünde mutlaka yer almalıdır. Tez metni içinde sözlü ve/veya yazılı görüşmelere değinmek gerekiyorsa, görüşme yapılan kişi veya kişilerin ilk ad(lar)ının baş harf(ler)i ve soyad(lar)ı büyük harflerle yazılmalı ve parantez içinde yılı verilmelidir. Ayrıca bir DİPNOT verilerek, görüşmenin sözlü mü yazılı mı olduğu ve görüşme yılı belirtilmeli ; dipnotta, atıfta bulunulan kişinin adresi de yer almalıdır.

Sözlü ve yazılı görüşmeler KAYNAKLAR dizisine konulmamalıdır.

2.9. Alıntılar

Tez metni içinde bir başka kaynaktan alınmış bir kısım aynen aktarılmak isteniyorsa, böyle bir alıntı ana metnin son satırından başlayarak iki aralık boşluk bırakıldıktan sonra satır başından başlamalı ; ayrı bir paragraf halinde, tırnak "…….." içinde bir aralık kullanılarak yazılmalıdır. Açılan tırnak, sağdan normal paragrafın satır başı hizasından başlamalı ve alıntının diğer satırları da, bu paragraf başı ile aynı hizada olmalıdır. Alıntılar değişik font ile yazılabilir. Alıntıdan sonra tekrar ana metne geçerken, yine iki aralık boşluk bırakılmalıdır.

2.10. Dipnotlar

Tezin herhangi bir sayfasında, metnin içinde yazılması halinde konuyu dağıtıcı ve okumada sürekliliği engelleyici nitelikteki çok kısa ve öz açıklamalar birkaç satır halinde, aynı sayfanın altına DİPNOT olarak verilebilir. Dipnotlar sayfa içindeki ana metne iki aralık bırakıldıktan sonra, soldan sağa sayfanın ortasına kadar çizilen sürekli bir çizgi ile ayrılmalıdır. Sayfanın alt kenarında bırakılması gereken 3 cm'lik boşluğa kesinlikle taşılmamalıdır. Dipnot çizgisi ile dipnot numarası arasında bir aralık; dipnot numarası ile dipnotun ilk satırı arasında ise yarım aralık bırakılmalıdır. Dipnotun yazımında bir aralık kullanılmalı ve mümkünse dipnot daha küçük bir punto ile yazılmalıdır. Dipnotlar her sayfa içinde belirtme sırasına göre "1" den başlayarak numaralanmalıdır. 2.11 . Simgeler ve Kısaltmalar

Tezde geçen simgeler, "SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ" başlığı altında alfabetik sıraya göre verilmelidir. Simgeler sol çerçeve boşluğundan sonra alt alta olmalıdır. Simgelerin tanımları veya açıklamaları simgeden sonra 1 veya 1,5 cm bırakılarak blok halinde yazılmalıdır.

Birimler için SI (Systems Internationale) standardı kullanılmalıdır. Birimlerin simgeleri için de aynı standarttan yararlanılmalı; birim gösteren simgenin sonuna nokta konulmamalıdır.

Tezde çok kullanılan birden fazla sözcükten oluşan terimler için baş harfleri kullanılarak kısaltma yapılabilir. Bu durumda yapılan kısaltma ilk geçtiği yerde parantez içinde yalnız bir kez açıklanmalıdır. Diğer terimler için Türk Dil Kurumunun (TDK) imla klavuzuna uyulur. Bunlar, "SİMGELER ve KISALTMALAR DİZİNİ"nde " Kısaltmalar " alt başlığı altında alfabetik sırayla sunulur.

Birden fazla sözcüğün baş harfleri kullanılarak yapılan kısaltmalarda her sözcüğün baş harfinden sonra nokta konulmalıdır. (Örneğin, M.T.A., D.S.İ., M.P.M., O.D.T.Ü., ..) Ancak, TÜBİTAK, NATO, USA, AET, UNESCO, TBMM, gibi standart kısaltmalarda harfler arasına nokta konulmamalıdır.

Coğrafi yönlerin kısaltmalarında, yönlerin Türkçelerinin ilk harfleri kullanılmalıdır. (Örneğin; D, B, KB, GD, … gibi).

3. ŞEKİLLER ve ÇİZGİLER

Tezin içine anlatıma yardımcı olacak biçimde şekiller ve çizelgeler konulmalıdır. Şekil ve çizelgelerde yer alacak tüm çizgi, işaret, simge, rakam ve yazılar ; bilgisayar yazıcısı, daktilo ya da rapido kullanılarak yapılmalı; bunların okunacak kadar büyük olmasına dikkat edilmelidir.

3.1. Şekil ve Çizgilerin Yerleştirilmesi

Şekiller ve çizelgeler metinde ilk değinildikleri sayfa üzerinde veya bir sonrakinde yer almalıdır. Bunların yerleştirilmelerinde sayfa kenarlarında bırakılması gerekli kenar boşlukları kesinlikle aşılmamalıdır. Aşma durumunda olanlar ya küçültülmeli ya da Ek'te sunulmalıdır. Tez metni içinde sayfaları kıvrılmış (katlanmış) şekil ve çizelge olmamalıdır. Bir sayfadan uzun olan çizelgeler tez metni içinde bulunmak zorunda ise bir sayfa boyutunda (uygun bir yerden) bölünmeli; en dip sağ alt köşeye kenar boşlukları sınırı içinde kalmak koşuluyla "Devamı arkada " şeklinde bir dipnot yazılmalıdır.

Yarım sayfa veya daha az yer tutacak şekil ve çizelgeler metin içinde yer alabilir. Bu durumda söz konusu çizelge veya şekil, sayfanın ya üstünde ya da altında bulunmalı; metin ile üstten veya alttan, kullanılan aralığa göre bir fazla aralık boşluk bırakılmalıdır. Yarım sayfadan büyük yer tutan şekil ya da çizelgeler tamamen ayrı bir sayfayı kaplayacak şekilde yerleştirilebilir. İki veya daha çok, küçük şekil veya çizelge aynı sayfada sunulabilir. Bunlar birbiri ile yakından ilgili ise "a, b, c, d …" şeklinde simgelenerek hepsine tek bir şekil veya çizelge numarası verilir. Şekil veya çizelge açıklamasında a, b, c, d, … ile simgelenen her çizelge veya şekil ayrı ayrı tanımlanmalıdır.

3.2 . Şekil ve Çizelgelerin Numaralanması

Tüm şekil ve çizelgelerin kendine ait bir numarası olmalıdır. Numaralama rakamlarla yapılmalıdır. Numaralar her bölüm içinde kendi aralarında birbirinden bağımsız olarak ayrı ayrı olmalıdır.

3.3 .Şekil ve Çizelge Başlıkları

Başlıkların yazımında metinde kullanılan aralığın yarısı veya daha dar bir aralık kullanılmalıdır. Çizelge başlıkları çizelgenin üstüne yazılmalı; çizelge başlığı ile çizelge çizgisi arasında, kullanılan aralığa göre bir fazla boşluk bırakılmalıdır. Şekil başlıkları ise şeklin altına yazılmalı; şekil altı başlığı ile şeklin alt kenarı arasında da kullanılan aralığa göre bir fazla aralık boşluk bırakılmalıdır. Bu başlık olabildiğince öz ve açıklayıcı olmalıdır. Başlıkların bir satırı aşması halinde, ikinci ve onu izleyen satırlar birinci satır başı ile aynı kolonda başlamalı, blok yazım yapılmalıdır. Çizelge ve şekil başlıklarının sonuna nokta veya virgül konmamalıdır.

3.4 . Çizelge İçinde Kaynak Gösterme

Bir çizelge içinde kaynak verilmişse, bu kaynak, kaynak gösterme ve dipnot kurallarına uygun olarak çizelge altında DİPNOT şeklinde verilmelidir.

4. TEZ KAPAKLARI VE ÖZEL SAYFALAR

4.1. Dış Kapak

Tezin dış kapağı, siyah cilt bezi ile ciltlenir. Bu kapağın içeriği ve düzeni Ek-1' de gösterilmiştir. Tezin sırtına, yukarıdan aşağıya doğru okunacak şekilde, yazar adı, tezin adı, tezin kabul edildiği yıl yazılır. Tez isminin, cilt sırtına sığmaması halinde uygun kısaltmalar yapılabilir.

4.2. Birinci İç Kapak, İkinci İç Kapak, Adama ve Teşekkür Sayfaları

Birinci iç kapak sayfasının içeriği ve düzeni, dış kapak ile aynı olmalıdır (bk. Ek-2). İkinci iç kapak sayfasının içeriği ve düzeni Ek-3'de gösterilmiştir. Bu sayfa, tez savunmasından sonra doldurulur. Danışman ile jüri üyelerinin ünvan ve adları yazılır ve jüri üyelerine imzalatılır. Bu hazırlığı yapmak adayın sorumluluğundadır. Bütün bu aşamalardan sonra, Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü, tez ile ilgili işlemlerin usulüne uygun olarak yapıldığını onaylar. Aday isterse tezi istediği bir kişi ya da kişilere adayabilir (bk. Ek-4). Aday isterse, bir teşekkür sayfası koyabilir (bk. Ek-5).

4.3. Öz ve Abstract

ÖZ, Ek-7'de gösterildiği biçimde yazılır. Bunun yabancı dildeki karşılığı olan 'ABSTRACT' ise Ek-8'de gösterildiği biçimde yazılır. Yabancı dil olarak, Üniversitelerarası Kurul tarafından "Doçentlik Yabancı Dil Sınavı" yapılan dillerden herhangi birisi seçilebilir. Öz ve Abstract, iç kapaktan hemen sonra arka arkaya yer alır. Öz/Abstract metninin hemen altına ANAHTAR KELİMELER/KEY WORDS yazılır. Öz/Abstract'ta ; tez çalışmasının amacı, kapsamı, kullanılan yöntem ve varılan sonuç açık ve öz olarak belirtilir.

Öğretim üyelerinin ünvanları yazılırken, kullanılan dildeki standartlara uyulur.

4.4. Önsöz

Önsöz konulması isteğe bağlıdır. Konulursa, önsöz kısmında, tez metni içinde yazımı halinde anlatım bütünlüğünü bozacağı varsayılan, yalnız tezi hazırlayan tarafından sunulmak istenen ve çalışma ile ilgili olan ek bilgilerden bahsedilir. Önsöz, en çok iki sayfa olmalıdır. Ayrı bir teşekkür sayfası konulmamışsa, Önsöz 'ün son kısmında, tez çalışmasında ve tezin hazırlanmasında, doğrudan ilgili olmadığı halde olağan görevi dışında katkıda bulunmuş kişi ve kuruluşlara teşekkür edilebilir. Bu durumda, katkıda bulunan kişiler, ünvanları ve görevli bulundukları kuruluşlar, çalışmaya olan katkılarıyla kısa ve öz biçimde belirtilir. Tez çalışması bir proje kapsamında gerçekleştirilmiş ise, projenin ve ilgili kuruluşun adı da bu bölümde belirtilmelidir.